De bekendste minerale stikstofmeststoffen
Stikstof zit in diverse minerale meststofproducten (kunstmestproducten) verwerkt. Voor een juiste toepassing is het belangrijk om te weten in welke vorm de stikstof aanwezig is: nitraat, ammonium of amide. In dit artikel worden de bekendste stikstofmeststoffen beschreven.
De bekendste stikstofmeststoffen zijn:
- Kalkammonsalpeter (KAS)
- Urean
- Ureum
- Ammoniumsulfaatsalpeter (ASS)
- Zwavelzure Ammoniak (ZA, ook wel ammoniumsulfaat genoemd)
Deze stikstofmeststoffen verschillen onderling vooral door de vorm(en) waarin de stikstof in het product aanwezig is: nitraat, ammonium of amide. Planten nemen bij voorkeur stikstof op in de vorm van nitraat, dat na toediening direct en volledig beschikbaar is. Van de stikstof uit ammonium kan slechts een klein deel direct door de plant worden opgenomen. Het merendeel moet eerst door bodemmicroben worden omgezet tot nitraat. Stikstof uit ureum (amidestikstof) wordt door de plant niet rechtstreeks opgenomen.
Onderstaande tabel geeft aan welke stikstofvormen in welke producten zijn verwerkt en in welke percentages.
| Samenstelling bekende N-meststoffen met ter vergelijk organische mest | ||||
|---|---|---|---|---|
| Meststof | Nitraat-N | Ammonium-N | Amide-N | Organische gebonden N |
| Kalkammonsalpeter (27 N + 4 MgO; o.a. OCI-Nutramon) | 0.5 | 0.5 | ||
| Urean (30 N) | 0.25 | 0.25 | 0.5 | |
| Ureum (46 N; o.a. OCI-Ureum) | 1 | |||
| Ammonsulfaatsalpeter (26 N +14 S) | 0.3 | 0.7 | ||
| Zwavelzure ammoniak (21 N + 24 S; o.a. OCI-Granular3) | 1 | |||
| Ureum met coating | 1 | |||
| Ureum met coating + KAS + ZA (29 N + 8 S) | 0.2 | 0.45 | 0.35 | |
| Rundveedrijfmest | 0.5 | 0.5 | ||
| Vaste rundveemest | 0.14 | 0.84 | ||
Kalkammonsalpeter
Kalkammonsalpeter (bijv. Nutramon-KAS) is een ammoniumnitraat houdende meststof. De nitraatstikstof werkt snel. Het ammoniumdeel werkt wat vertraagd. Het is een universele, efficiënte meststof in korrelvorm. Het risico van ammoniakverliezen is erg laag. Kalkammonsalpeter werkt enigszins verzurend. Nutramon KAS werkt door de toevoeging van Dolomiet minder verzurend dan andere KAS-soorten.
Urean
Urean is een vloeibare kunstmest met 50% amidestikstof (ureum), 25% nitraatstikstof en 25% ammoniumstikstof. De meststof werkt vertraagd, omdat de amidestikstof eerst omgezet moet worden in ammoniumstikstof en vervolgens in nitraatstikstof. Uit proeven blijkt ook dat stikstoffixatie plaats kan vinden, waardoor een deel van de stikstof tijdelijk niet beschikbaar is.
Door de hoge zoutconcentratie van Urean is er kans op ernstige bladverbranding. Urean is behoorlijk agressief voor de spuitmachine. De opslag en spuitmachine vragen daarom speciale anti-corrosie voorzieningen. Bij onjuiste toepassing is de kans op ammoniakverliezen hoog. Door het ontbreken van een vulstof werkt de meststof sterker verzurend dan kalkammonsalpeter.
Ureum
Deze meststof bevat 46% stikstof in de vorm van amidestikstof, een organische stikstofvorm. Het is verkrijgbaar als granulen, prils of opgelost als vloeibare kunstmest, die ook als bladmeststof wordt gebruikt. In de bodem werkt het traag, omdat ureum eerst omgezet moet worden in ammoniumstikstof en daarna in nitraatstikstof. De kans op ammoniakverliezen is erg hoog (gem. 15-20% bij vol veld toepassing), met name bij de omzetting. Door het ontbreken van een vulstof werkt de meststof sterker verzurend dan kalkammonsalpeter.
Zwavelzure ammoniak
Dit kristallijne of gekorrelde product bestaat uit 100% ammoniumsulfaat. Het is beschikbaar in kristallijne vorm, 2mm en 3mm korrels (Granular 3). De stikstof is volledig in ammoniumvorm aanwezig. Zo spoelt de stikstof niet snel uit. De meststof is door het hoge zwavelgehalte (24%) sterk verzurend. Het wordt gebruikt in zuur minnende gewassen zoals aardappelen (o.a. om de schilkwaliteit te verbeteren). De meststof werkt vertraagd omdat de ammoniumstikstof eerst omgezet moet worden in nitraatstikstof. Voor kalkrijke kleigronden is de meststof zonder directe inwerking minder geschikt. De kans op ammoniakverliezen is dan groter.
Bronnen
Wierda, C. & Evers, M. (1998). Praktijkgids bemesting. NMI.
