De boer op in Zuidelijk Flevoland
De redactie van NutriNorm.nl hield na de start van de Tour de France haar eigen Tour du Boer in de provincie Flevoland. Wat betekenen de huidige droge omstandigheden voor bodem en bemesting? Al fietsend over het kavelpad van akkerbouwer Gert-Jan van Dongen in Zeewolde een verslag van de tussenstops met opvallende zaken aan zijn grond en gewassen.
Het is droog en dat is geen nieuws. Ook vorig jaar was het droog, maar het beeld is nu anders. Vorig jaar hadden we een droge winter achter de rug en ook het voorjaar was toen droger. We hebben nu een natte winter achter de rug en dit voorjaar viel er nog met regelmaat een, soms heftige, bui. De kleigronden van Van Dongen tekenen door de droogte. Hoewel klei vocht langer kan vasthouden, wil het nog niet zeggen dat dit vocht ook beschikbaar is voor de plant ondanks dat de grond nog vochtig aanvoelt. Planten moeten meer moeite doen om het vocht te kunnen opnemen.
Al fietsende rijden we met Van Dongen langs zijn gewassen. In een 1 op 4 bouwplan met aardappelen, conservenerwten, vlas, suikerbieten en wintertarwe vallen de diepe scheuren in de grond door de droogte direct op. Het vlas wordt vandaag geplukt. De erwten hebben zichtbaar meer last van de droogte. De bloei is voorbij en de peulen worden gevuld. Hier en daar zijn planten aangetast door voetziekten. Erwten hebben een lichte beworteling en zijn daardoor gevoeliger voor stress. Dat we te maken hebben met een stresssituatie behoeft verder geen uitleg. Voetziekten, een verzameling van verschillende schimmels, krijgen dan meer kans.
In de aardappelen is het nog afwachten wat het effect van de hitte en droogte zal zijn. Voor nu is het beeld dat de aardappelen er egaal en fris opstaan met een gesloten loofmassa. De aardappelen worden nu niet meer beregend. De suikerbieten laten een wat bont geheel zien. “Ik vind ze lichter staan als dat ik normaal gewend ben”, zegt Van Dongen. “Is dit dan toch de droogte of zit er mogelijk nog onverteerd stro in de bouwvoor dat de stikstof voor de neus van de bieten weghaalt?” We zouden graag willen kijken, maar krijgen de schop moeilijk in de keiharde kleigrond. We vermoeden dat het een combinatie is van een te kort aan water en stikstof, want ook mineralen worden onder deze omstandigheden niet opgenomen door de plant.
Inspelen op vaker droogte in de toekomst
We kunnen verwachten dat we in de toekomst meer te maken gaan krijgen met langere periodes van droogte en extreme neerslag. Een goede bodem kan meer water vasthouden en zal bij grote neerslaghoeveelheden minder snel dichtslaan. Dat betekent dat de koolstofvoorziening in de bodem op orde moet zijn om meer vocht vast te kunnen houden. Dit verbeteren is een kwestie van een lange adem, maar zal de investering waard zijn. Van Dongen hakselt al het stro, voert jaarlijks op een kwart van het areaal vaste geitenmest aan en teelt na vlas, tarwe en erwten organischestofrijke groenbemesters als haver en grassen.
Nog bemesten?
De bemestingen zijn allemaal gedaan en er staat niets meer op de planning. Heeft het met de huidige omstandigheden zin om nog te bemesten? Van Dongen: “ik ga in ieder geval niets extra’s meer doen. Er is een bodemvoorraad aan mineralen, maar het ontbreekt aan bodemvocht om dit op te nemen.” Dat geldt overigens niet alleen voor de mineralen uit kunstmest, maar ook voor de mineralen uit organische stof. Deze komen zelfs niet beschikbaar omdat droogte de mineralisatie stillegt. Dan maar overgaan op bladvoeding? Dat heeft maar een klein effect. De plant neemt onder deze omstandigheden nauwelijks voedingsstoffen op via het blad.
Inmiddels zijn we weer bijna terug bij het erf. Hier lopen we de chauffeur van de vlasplukker tegen het lijf die twee Zeeuwse vlaggetjes bevestigd aan zijn machine. De oogst kan beginnen!
